Dieta ketogeniczna w chorobie Hashimoto (część II)

Rozważania na temat kompozycji diety ketogenicznej w chorobie Hashimoto warto rozpocząć od przybliżenia potencjalnych mechanizmów odgrywających rolę w rozwoju i przebiegu choroby, dlatego odsyłam do przeczytania pierwszej części wpisu Dieta ketogeniczna w chorobie Hashimoto (część I). W tej części będę bezpośredni do niej nawiązywać.

W poprzedniej części wspomniałam, że choć stan ketozy i związane z nim mechanizmy mają niesamowite działanie terapeutyczne, bez odpowiedniej kompozycji diety mogą niewiele zdziałać. Niemniej jest to tylko moja opinia, którą opieram w głównej mierze na doświadczeniu zawodowym. Pracując z pacjentami nierzadko obserwuję, jak kiepskiej jakości dieta ketogeniczna doprowadza do niedoborów ważnych składników odżywczych oraz zaburzeń układu pokarmowego. Całkowita zmiana kompozycji diety takiego pacjenta, a niekiedy tylko kilka moich porad dotyczących komponowania posiłków, powodują, że wyniki badań ulegają poprawie i pacjent zaczyna odczuwać pozytywne efekty diety.

No dobrze. To w takim razie jak komponować tą dietę? Na co zwrócić uwagę?

Dieta ketogeniczna w chorobie Hashimoto

Dieta ketogeniczna w chorobie Hashimoto powinna spełniać wszystkie poniższe punkty, które zresztą są ze sobą bardzo mocno powiązane:

1. odżywiać organizm – dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych
2. modulować układ odpornościowych
3. poprawiać statusu zredukowanego glutationu
4. wpływać korzystnie na układ pokarmowy, w tym mikrobiotę jelitową i przepływ żółci

Dieta ketogeniczna – odżywianie organizmu

W celu dostarczania niezbędnych składników odżywczych nie należy narzucać sobie zbyt dużych restrykcji kalorycznych. Po pierwsze dietą niskokaloryczną (poniżej 1500-1600 kcal) nie da się zapewnić podaży wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Po drugie restrykcje kaloryczne na poziomie 40% i głodzenie się zmniejszają syntezę hormonów tarczycy i ich stężenie we krwi oraz zaburzają konwersję T4 do T3. W przypadku nadwagi lub otyłość należy doprowadzić do redukcji masy ciała – to nie ulega wątpliwości, ale należy robić to z głową – stopniowo i bez głodzenia się.

Kolejną kwestią jest optymalna podaż białka – jego procentowy udział w diecie powinien wynosić około 25%. Zależy nam przede wszystkim na białku pochodzenia zwierzęcego, ale do diety warto wprowadzić również jego roślinne źródła – orzechy, nasiona, pestki.

Nie należy zapominać o kwasach omega-3, które modulują układ odpornościowy i działają przeciwzapalnie. Źródłem kwasów omega-3 są oczywiście ryby i owoce morza. Dobrze jeśli pojawiają się w naszej diecie minimum 3x w tygodniu.

Jeżeli chodzi o witaminy i składniki mineralne, badania pokazują, że do najbardziej niedoborowych składników odżywczych w chorobie Hashimoto nalezą:

• selen
• cynk
• jod
• żelazo
• B12
• witamina D
• witamina A

Selen jest niesamowicie ważnym mikroelementem potrzebnym do prawidłowego funkcjonowania tarczycy i układu odpornościowego. Wchodzi w skład dwóch kluczowych aminokwasów: selenometioniny oraz selenocysteiny, które z kolei budują istotne dla ludzkiego organizmu enzymy m.in. peroksydazy glutationowe. Peroksydaza glutationowa chroni tarczycę poprzez redukcję nadtlenków i dezaktywację rodników tlenowych, co pozwala obniżyć stres oksydacyjny i zredukować ryzyko wystąpienia choroby autoimmunologicznej. Do źródeł selenu zaliczamy przede wszystkim:

• mięso i podroby
• ryby
• grzyby
• jaja
• orzechy, nasiona i ziarna (szczególnie brazylijskie, niestety orzechy, które docierają na polski rynek są wątpliwym źródłem selenu)

Poza spożywaniem powyższych produktów, warto pokusić się o suplementację. Niestety selenu w glebie jest coraz mniej, dlatego nawet najlepsza dieta może nie dostarczyć go w odpowiedniej ilości. Metaanaliza z 2010 roku wykazała, że suplementacja selenometioniny w dawce 200 mcg przez 3 miesiące wiązała się ze spadkiem antyTPO oraz poprawą samopoczucia pacjentów z chorobą Hashimoto.

W chorobie Hashimoto bardzo często stwierdza się niedobory żelaza oraz witaminy B12. Jedną z przyczyn może być autoimmunologiczne zapalenie żołądka, które występuje u 10-40% osób chorych na Hashimoto. Jest to przewlekła choroba zapalna obejmującą trzon i dno żołądka, w której występują przeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym żołądka oraz czynnikowi wewnętrznemu Castle’a. Komórki okładzinowe żołądka to jedne z najważniejszych komórek budujących gruczoły błony śluzowej żołądka. Komórki te produkują jony H+ oraz czynnik wewnętrzny. Dlatego obecność przeciwciał może być przyczyną wstrzymania w komórkach okładzinowych aktywności pomp protonowych, a co za tym idzie – rozwoju hipochlorhydrii, a nawet achlorhydrii, czyli braku kwasu solnego. Natomiast niedobór czynnika wewnętrznego upośledza wchłanianie B12 i powoduje rozwój niedokrwistości megaloblastycznej.

Wzrost pH w żołądku upośledza ponadto wchłanianie żelaza oraz przyczynia się do niekorzystnych zmian w mikrobiocie jelitowej. Pojawiają się wówczas dolegliwości trawienne: zgaga, ból brzucha, biegunka, zaparcia czy wzdęcia. Z kolei dysbioza jelitowa niesie ze sobą ogrom niekorzystnych konsekwencji dla całego organizmu i nasila trwający już stan zapalny.

Poza autoimmunologicznym zapaleniem żołądka, niedobory żelaza i B12 mogą wynikać z kiepskiej motoryki przewodu pokarmowego i zaburzeń trawienia związanych z niedoczynnością tarczycy.

Oczywiście niedobór żelaza i B12 jest niekorzystny zarówno dla tarczycy, jak i układu odpornościowego. Dlatego dieta ketogeniczna powinna być bogata w źródła pokarmowe tych składników. Tak jak w przypadku selenu, suplementacja B12 może okazać dobrym wsparciem dla diety, szczególnie gdy chorobie Hashimoto towarzyszy autoimmunologiczne zapalenie żołądka. Suplementacji żelazem nie polecam, chyba, że są co do tego wyraźne wskazania. Za to cudownym produktem, który warto wprowadzić do diety w przypadku niedoboru żelaza jest zakwas z buraka. Warto ponadto zadbać o wsparcie procesów trawiennych, co będzie miało swoje przełożenie na wchłaniania składników odżywczych. O tym, jak wspomóc procesy trawienne na diecie ketogenicznej przeczytacie w dwóch osobnych wpisach: Dieta ketogeniczna a mikrobiota jelitowa oraz Ból brzucha na diecie keto.

Źródła żelaza i produkty wspomagające jego wchłanianie:

• wątróbka i inne podroby
• czerwone mięso (szczególnie tatar i steki)
• żółtka
• tłuste ryby morskie
• orzechy włoskie
• sezam
• zielone warzywa (np. szpinak, brokuły, seler naciowy)
• warzywa i owoce bogate w witaminę C (papryka, pietruszka, jarmuż, brokuły, brukselka, kalafior, owoce jagodowe, cytrusy)
• buraki
• zakwas z buraka
• ocet jabłkowy

Źródła witaminy B12:

• wątróbka i inne podroby
• owoce morza
• ryby
• mięso
• jaja

Niedobór cynku stwierdza się u osób chorobą Hashimoto, szczególnie jeśli chorobie towarzyszy insulinooporność, nadmiar kortyzolu i zaburzony rytm dobowy. Niedobór cynku zaburza funkcje układu odpornościowego, zmniejsza aktywność tarczycy, zaburza wydzielanie TSH przez przysadkę, zmniejsza konwersję T4 do T3. O znaczeniu cynku, jego źródłach, diagnostyce i niedoborach przeczytacie w osobnym wpisie – Cynk – wchłanianie, niedobory i suplementacja.

Niedobór jodu w chorobie Hashimoto również jest niebezpieczny – powoduje zmniejszenie produkcji T4 i T3 w tarczycy. Na skutek niedoboru dochodzi do stymulacji wyższych pięter osi HPT (podwzgórze-przysadka-tarczyca), wzrostu stężenia TSH, które w warunkach niedoboru jodu będzie indukowało włóknienie i destrukcję komórek tarczycy.

Niestety nie tylko niedobór jest niebezpieczny. Nadmiar jodu może prowadzić do dramatycznego zahamowania biosyntezy hormonów tarczycy. Jednakże istnieją badania, które wskazują, że jod jest niebezpieczny tylko wtedy, gdy równocześnie występuje znaczny niedobór selenu. Niemniej według oficjalnych zaleceń suplementacja jodem w trakcie choroby jest nieuzasadniona, dlatego warto skupić się przede wszystkim na jego źródłach w diecie:

• ryby morskie (szczególnie dorsz)
• owoce morza
• nabiał
• orzechy
• borówki, truskawki, czereśnie
• fasolka szparagowa, brokuły, szpinak

O wpływie witaminy D na układ odpornościowy można by było pisać godzinami. Z racji tego, że jest to post o diecie ketogenicznej, wspomnę tylko, że optymalny poziom witaminy D3 (60–80 ng/l) jest NIEZBĘDNY do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, szczególnie jeśli chorujemy na chorobę autoimmunologiczną. Witamina D3, co prawda, znajduje się w pożywieniu (szczególnie w tłustych rybach), ale jest to zdecydowanie niewystarczająca ilość. W większości przypadków konieczna będzie całoroczna suplementacja w dawce dostosowanej do aktualnego poziomu D3 w organizmie.

Warto wspomnieć, że w chorobach autoimmunologicznych mogą występować polimorfizmy genu receptora witaminy D, wówczas uzyskanie optymalnego poziomu D3 może być utrudnione. Ponadto niektóre badania sugerują, że niski poziom witaminy D3 może być wynikiem autoimmunologicznych procesów chorobowych, które obejmują dysfunkcję receptora witaminy D. W związku z tym mocno zachęcam do wykonywania regularnych badań. Suplementując duże dawki witaminy D3, co może być konieczne w przypadku choroby Hashimoto, badania warto robić nawet co 6 tygodni. Ponadto w trakcie suplementacji należy pamiętać o optymalnej podaży witaminy A oraz magnezu.

Dieta ketogeniczna – modulowanie układu odpornościowego

Wspomniałam już o tym, że dieta ketogeniczna prawdopodobnie zwiększa stężenie limfocytów Treg, przy jednoczesnym zmniejszeniu Th17, na czym nam niesamowicie zależy w kontekście choroby autoimmunologicznej. Do innych czynników, które wpływają korzystnie na poziom limfocytów Treg możemy zaliczyć: prawidłowy poziom witaminy D3, podniesienie statusu glutationu oraz wsparcie mikrobioty jelitowej. Korzyści możemy również uzyskać wprowadzając do diety kwasy EPA i DHA, resveratrol (źródła: winogrona, orzechy, rdestowiec japoński, czarna porzeczka, morwa) oraz kwas elagowy (źródła: maliny, jeżyny, truskawki, czarna porzeczka, żurawina, orzechy, granat).

Do produktów, z których warto komponować swoją dietę, ponieważ mają zdolność modulowania układu odpornościowego i balansowania ramion Th1 i Th2 należą również:

• brokuły
• kalafior
• jarmuż
• cebula
• czosnek
• boćwina
• grzyby
• dynia
• batat
• czerwona papryka
• szpinak
• gorczyca
• sałata rzymska
• fasola
• kiełki, szczególnie kiełki brokuła
• pomidor
• kalafior
• soczewica
• awokado
• burak
• owoce jagodowe
• kurkuma
• imbir
• rozmaryn
• oregano
• tymianek
• chilli
• zielona herbata
• oliwa z oliwek
• olej MCT
• produkty pszczele np. propolis
• maliny
• aronia
• czarny bez
• aloes
• owoce cytrusowe

Dieta ketogeniczna – poprawa statusu zredukowanego glutationu

Glutation, czyli związek o właściwościach przeciwutleniających zbudowany jest reszt aminokwasowych kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Zredukowany glutation jest wytwarzany w każdej komórce organizmu. Umożliwia usuwanie związków azotowych, toksyn, pestycydów, a jako antyoksydant neutralizuje wolne rodniki. Niedobór glutationu inicjuje stres oksydacyjny i rozwój nietolerancji immunologicznej w przebiegu choroby Hashimoto. W poprzedniej części artykułu pisałam, że BHB zwiększa poziom zredukowanego glutationu w organizmie, a jak jest z pożywieniem i suplementacją glutationu? Niestety wygląda to kiepsko – większość glutationu z pożywienia czy suplementów diety nie jest wchłanialna w przewodzie pokarmowym. Odpowiednio zbilansowaną dietą i suplementacją możemy natomiast dostarczyć kofaktorów do jego endogennej syntezy. Pomocne będą:

• witamina B6, magnez, selen
• kurkumina
• sylimaryna
• kwas foliowy
• kwas alfa-liponowy
• warzywa kapustne
• karczochy

Dieta ketogeniczna – mikrobiota jelitowa, żółć

Dlaczego dbanie o mikrobiotę jelitową powinno być kluczowym elementem dietoterapii? Głównie z dwóch powodów:

• Mikrobiota jelitowa odgrywa dużą rolę w rozwoju komórek układu odpornościowego i wpływa na czynność tarczycy. Moduluje zarówno odporność wrodzoną, jak i nabytą oraz ma fundamentalne znaczenie w rozwoju tkanki limfatycznej występującej w obrębie przewodu pokarmowego (GALT), w której znajduje się ponad 70% całego układu odpornościowego. GALT odgrywa ważną rolę w rozwoju tolerancji na własne antygeny.
• Kolejną kwestią są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA). SCFA powstają głównie w wyniku fermentacji prebiotyków przez mikroorganizmy beztlenowe w okrężnicy. Pełnią funkcję energetyczną dla komórek jelit oraz przyczyniają się do regulacji ogólnoustrojowej odpowiedzi immunologicznej – są związane z wyższym poziomem limfocytów TREG i niższym Th17. Skład mikrobioty wpływa ponadto na dostępność niezbędnych dla tarczycy mikroelementów – jodu, żelaza i miedzi – kluczowych dla syntezy hormonów tarczycy; selenu i cynku – potrzebnych do konwersji T4 do T3 oraz witaminy D, która moduluje odpowiedź immunologiczną.

O mikrobiocie jelitowej oraz o tym, jak komponować dietę ketogeniczną, żeby wspierać mikrobiotę napisałam osobny artykuł, który już wcześniej linkowałam – Dieta ketogeniczna a mikrobiota jelitowa. Znajdziecie w nim kilka konkretnych porad dotyczących komponowania diety.

Niedoczynność tarczycy i wysoki poziom estrogenów (co często występuje u kobiet z Hashimoto) mogą wpływać na przepływ żółci, zwiększać tworzenie się kamieni żółciowych i zmieniać jakość żółci. Żółć jest niezbędna do trawienia tłuszczów, wchłaniania tłuszczów i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A,D,E,K). Ponadto działa przeciwdrobnoustrojowo, chroni przed dysbiozą, uczestniczy w detoksykacji i pozwala utrzymać równowagę metaboliczną. Zatem zaburzona produkcja i/lub przepływ żółci może zaburzać detoks wątrobowy, zwiększając tym samym stan zapalny i stres oksydacyjny. Kwasy żółciowe regulują ponadto integralność bariery jelitowej. Natomiast nieszczelna bariera jelitowa to brak pierwszej linii obrony organizmu przed ksenobiotykami. Na szczęście istnieje wiele różnych produktów, które poprawiają przepływ żółci. Należą do nich:

• karczochy
• czosnek
• korzeń mniszka lekarskiego
• ostropest plamisty
• imbir
• błonnik (minimum 25 g!)*
• kwasy omega 3

Ponadto istotna jest regularna aktywność fizyczna, unikanie tłuszczów trans, przetworzonych olejów roślinnych oraz redukcja nadmiernej masy ciała.

*dostarczenie 25 g błonnika na diecie ketogenicznej może okazać się nie lada wyzwaniem, szczególnie dla osoby, która samodzielnie komponuje swoje menu. W takie sytuacji rekomenduję dodatkową suplementację błonnikiem. Niezmiennie moim faworytem błonnikowym są łupiny babki jajowej – można je dodawać do 2-3 posiłków w ilości około 5 g.

A co z nabiałem?

Spożywanie nabiału powinno być kwestią indywidualną. Osobom z chorobą Hashimoto bardzo często towarzyszy nietolerancja laktozy, wówczas wykluczenie jej źródeł jest konieczne. W przypadku złego samopoczucia, bólów brzucha, biegunek, bólu głowy i innych objawów po zjedzeniu nabiału warto zrezygnować z niego całkowicie. Tolerancja na nabiał może mieć swoje podłoże genetyczne – w niektórych przypadkach jego spożycie będzie nasilało reakcję zapalną, a w innych nie będzie miało wpływu na przebieg choroby. Niewątpliwie mleko i konwencjonalny nabiał wykazują aktywność estrogenową. Wiele osób, szczególnie kobiet z chorobą Hashimoto i towarzyszącymi problemami hormonalnymi, po odstawianiu nabiału obserwuje poprawę stanu zdrowia, zmniejszenie ilości m.in. gazów czy wzdęć.

Warzywa kapustne i choroba Hashimoto

Jak już pewnie zauważyliście, bardzo często rekomenduję jedzenie warzyw kapustnych, wokół których krąży wiele kontrowersji. Warzywa kapustne są źródłem związków antyodżywczych, które mają działanie obniżające stężenie jodu w organizmie. W związku z tym niektórzy specjaliści sugerują, żeby wykluczyć tę grupę warzyw ze swojej diety. Moje zdanie jest zgoła odmienne. Po pierwsze choroba Hashimoto nie jest chorobą tarczycy tylko układu odpornościowego, po drugie nie zawsze idzie w parze z niedoborem jodu, po trzecie zyski przewyższają straty – warzywa kapustne są bogate w siarkę, mają właściwości przeciwzapalne, modulują układ odpornościowy, wspierają detoks wątrobowy, w tym detoks estrogenów, są źródłem kofaktorów dla endogennej syntezy glutationu. Przy odpowiednio zbilansowanej diecie zawierającej źródła jodu, rezygnacja z warzyw kapustnych wydaje się nieuzasadniona.

Lektyny

Badania pokazują, że lektyny pochodzenia roślinnego mogą brać udział w patogenezie kilku chorób zapalnych, w tym choroby zapalnej jelit, cukrzycy typu I, RZS i celiakii. Lektyny to niejednorodna grupa białek, które posiadają zdolność wiązania węglowodanów. Dzięki tej zdolności wiążą się z komórkami oraz błonami komórkowymi i wywołują reakcje biochemiczne. Dieta bogata w lektyny może przyczyniać się do wystąpienia nietolerancji pokarmowej, alergii pokarmowej i innych chorób zapalnych, poprzez aktywacje wspomnianego w pierwszej cześć wpisu inflammasomu NLRP3. Lektyny znajdują się głównie w zbożach, nasionach roślin strączkowych oraz warzywach psiankowatych (m.in. pomidor, papryka, ziemniak, bakłażan, miechunka). Dieta ketogeniczna jest na ogół dietą niskolektynową – nie zawiera zbóż, roślin strączkowych, ziemniaków, ale przeważnie zawiera inne warzywa psiankowate. Lektyny u niektórych osób z chorobami autoimmunologicznymi mogą nasilać istniejące już problemy. Mogą, ale nie muszą, ponieważ dużo zależy od kwestii genetycznych, tak jak w przypadku nabiału. Dlatego eliminacja z diety produktów bogatych w lektyny (w przypadku diety ketogenicznej – warzyw psiankowatych) powinna być rozpatrywana indywidualnie – jeżeli odczuwamy pogorszenie stanu zdrowia, zaburzenia pracy układu pokarmowego – warto zastanowić się nad wykluczeniem z diety warzyw psiankowatych.

Dieta ketogeniczna w chorobie Hashimoto – najważniejsze zasady

• Regularne spożywanie 2-4 posiłków bogatych w składnik odżywcze. Dwa posiłki polecam tylko osobom o niskim zapotrzebowaniu energetycznym.
• Każdy ze spożywanych posiłków powinien być dobrym źródłem wszystkich niedoborowych składników odżywczych. Dlatego przy komponowaniu swojego posiłku możemy korzystać z poniższego schematu.

Na talerz nakładamy po 1 produkcie z każdej grupy (spożywamy minimum 2 takie posiłki w ciągu dnia):

1. jaja, ryby (szczególnie tłuste), owoce morza, mięso, podroby, rosół, bulion, ewentualnie dobrej jakości nabiał
2. zielone warzywa (szpinak, brokuły, fasolka szparagowa, brukselka, jarmuż, por, cukinia, seler naciowy, szparagi, groszek, kalarepa, kapusta pekińska, koper włoski i inne)
3. białe i kolorowe warzywa oraz owoce (czosnek, cebula, seler, pietruszka, kalafior, rzepa, kapusta, papryka, pomidory, bakłażan, cebula czerwona, dynia, marchewka, karczochy, awokado, porzeczki, maliny, borówki, jagody, wiśnie, cytrusy i inne);
4. produkty fermentowane (ogórki kiszone, kapusta kiszona, kimchi i inne kiszone warzywa)
5. orzechy, nasiona i ziarna (orzechy włoskie, orzechy laskowe, pestki dyni, kakao, migdały, nasiona konopi, siemię lniane, sezam, kokos, nasiona słonecznika)
6. oliwa z oliwek, olej MCT, olej lniany, olej konopny, olej z awokado, olej z orzechów włoskich, masło, ghee
7. natka pietruszki, mięta, bazylia, rozmaryn, chilli, tymianek, kurkuma, oregano, pieprz, imbir, cynamon i inne dodatki przyprawowe o działaniu przeciwzapalnym

Unikamy produktów o działaniu prozapalnym:

• przetworzone mięso (kiepskiej jakości wędliny, kiełbasy, kabanosy, pasztety)
• przetworzone oleje roślinne (olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej palmowy, margaryny, majonez)

Unikamy posiłków ,,monoskładnikowych”:

• kawa kuloodporna, sałatka z samych warzyw bez źródeł białka itp.

Przykładowy jadłospis na 3 dni ułożony na podstawie powyższych wytycznych

Dzień 1.

Śniadanie: Jajecznica na maśle; sałatka ze szpinakiem, rukolą, cebulą czerwoną, awokado i ogórkiem kiszonym z dodatkiem suszonego oregano, oliwy z oliwek, oleju MCT i pestek dyni

Obiad: Pstrąg pieczony z brokułami, kalafiorem i marchewką; garść orzechów włoskich

Kolacja: Zupa krem na bazie bulionu wołowego z fasolki szparagowej i jarmużu

Dzień 2.

Śniadanie: Sałatka z wędzoną makrelą, awokado, rzodkiewką, roszponką, szpinakiem, oliwkami i natką pietruszki z dodatkiem oliwy z oliwek, oleju MCT i nasion słonecznika

Obiad: Gulasz wołowy z brukselką i marchewką; surówka z kapusty kiszonej, oliwy z oliwek i oleju MCT, garść orzechów laskowych

Kolacja: Koktajl na bazie mleka kokosowego, wiśni, awokado, surowego kakao i masła migdałowego

Dzień 3.

Śniadanie: Pieczony omlet czekoladowy z surowym kakao, gorzką czekoladą, masłem z migdałów i malinami

Obiad: Burger z łososia i krewetek z dodatkiem czosnku, cebuli czerwonej, chilli i natki pietruszki; sałatka z rukolą, kalarepą, ogórkiem kiszonym, oliwą z oliwek i płatkami migdałów

Kolacja: Sałatka z wątróbką indyczą smażoną na oliwie, rukolą, jarmużem, papryką zieloną, orzechami włoskimi i malinami z dodatkiem oleju MCT

Jeśli dotrwaliście do końca, to bardzo dziękuję za uwagę! Mam nadzieję, że informacje zawarte w tym artykule będą dla Was przydatne. Na zakończenie mam małą niespodziankę – z hasłem hashimoto otrzymacie 15% zniżki na wszystkie jadłospisy oraz współpracę indywidualną. W przypadku jadłospisów hasło należy wpisać w odpowiednik okienku przy zakupie, a w przypadku współpracy indywidualnej, wystarczy, że napiszecie hashimoto w tytule maila.

Strona sklepu z jadłospisami

Strona oferty współpracy indywidualnej

Powyższy artykuł został napisany w formie ogólnej i ma jedynie cel informacyjny. Podane przeze mnie informacje nie mają na celu i nie powinny być traktowane jako zastępstwo dla profesjonalnej porady lekarskiej lub dietetycznej. Przed zastosowaniem diety ketogenicznej oraz suplementacji skontaktuj się ze specjalistą.

Bibliografia:

1. Gioia C. i in. 2020. Dietary habits and nutrition in rheumatoid arthritis: can diet influence disease development and clinical manifestations? Nutrients, 12(5):1456.
2. Rayman M.P. 2019. Multiple nutritional factors and thyroid disease, with particular reference to autoimmune thyroid disease. The Nutrition Society, 78(1):34-44.
3. Gong T. i in. 2017. Plant lectins activate the NLRP3 inflammasome to promote inflammatory disorders. The Journal of Immunology, 198(5):2082-2092.
4. Pinto A. i in. 2018. Anti-oxidant and anti-inflammatory activity of ketogenic diet: new perspectives for neuroprotection in Alzheimer’s disease. Antioxidants, 7(5):63.
5. Chakraborty S. i in. 2019. Salt-responsive metabolite, β-Hydroxybutyrate, attenuates hypertension. Cell Reports, 25(3):677–689.
6. Hu S. i Rayman M.P. 2017. Multiple nutritional factors and the risk of Hashimoto’s thyroiditis. American Thyroid Association, 27(5):597-610.
7. Shakoor H. i in. 2021 Immunomodulatory effects of dietary polyphenols. Nutrients, 13(3): 728. Knezevic J. i in. 2020. Thyroid-Gut-Axis: How does the microbiota influence thyroid function? Nutrients, 12(6):1769.
8. Venter C. i in. 2020. Nutrition and the immune system: a complicated tango. Nutrients, 2(3):818.
9. Sullivan P.G. i in. 2004 The ketogenic diet increases mitochondrial uncoupling protein levels and activity. American Neurological Association, 55(4):576-580.
10. Fu S.P. i in. 2014. BHBA suppresses LPS-induced inflammation in BV-2 cells by inhibiting NF-κB activation. Mediators of Inflammation, 2014:983401.
11. Kashiwaya Y. i in. 2000. d-β-Hydroxybutyrate protects neurons in models of Alzheimer’s and Parkinson’s disease. National Academy of Sciences, 97(10): 5440–5444.
12. Dąbek A. i in. 2020. Modulation of cellular biochemistry, epigenetics and metabolomics by ketone bodies. Implications of the ketogenic diet in the physiology of the organism and pathological states. Nutrients, 12(3):788.
13. Phenekos C. i in. 2003. Th1 and Th2 serum cytokine profiles characterize patients with Hashimoto’s thyroiditis (Th1) and Graves’ disease (Th2). Neuroimmunomodulation, 1:209–213.
14. Vitales-Noyola M. i in. 2017. Pathogenic Th17 and Th22 cells are increased in patients with autoimmune thyroid disorders. Endocrine, 57(3):409-417.
15. Bai X. Ii in. 2014. Increased differentiation of Th22 cells in Hashimoto’s thyroiditis. Endocrine Society of Australia, 61(12):1181-1190.
16. Fisher S.A. i in. 2019. The role of vitamin D in increasing circulating T regulatory cell numbers and modulating T regulatory cell phenotypes in patients with inflammatory disease or in healthy volunteers: A systematic review. Public Library of Science, 14(9): e0222313.
17. Penna G. i in. 2005. Expression of the inhibitory receptor ILT3 on dendritic cells is dispensable for induction of CD4+Foxp3+ regulatory T cells by 1,25-dihydroxyvitamin D3. American Society of Hematology, 106(10):3490-3497.
18. Wang S. i in. 2013. T cell-derived leptin contributes to increased frequency of T helper type 17 cells in female patients with Hashimoto’s thyroiditis. British Society for Immunology, 171(1):63–68.
19. Weetman A. P. 2021. An update on the pathogenesis of Hashimoto’s thyroiditis. Journal of Endocrinological Investigation, 44(5): 883–890.
20. Cao Y. i in. 2020. Therapeutic effect of mesenchymal stem cell on Hashimoto’s thyroiditis in a rat model by modulating Th17/Treg cell balance. Autoimmunity, 3(1):35-45.
21. Rostami R. i in. 2013. Enhanced oxidative stress in Hashimoto’s thyroiditis: inter-relationships to biomarkers of thyroid function. Canadian Society of Clinical Chemists, 46(4-5):308-312.
22. Morawska K. i in. 2020. Enhanced Salivary and General Oxidative Stress in Hashimoto’s Thyroiditis Women in Euthyreosis. Journal of Clinical Medicine, 9(7): 2102.
23. Toulis K.A. i in. 2010. Selenium supplementation in the treatment of Hashimoto’s thyroiditis: a systematic review and a meta-analysis. American Thyroid Association, 10(10):1163-1173.
24. Ni F.F. i in. 2016. The effects of ketogenic diet on the Th17/Treg cells imbalance in patients with intractable childhood epilepsy. British Epilepsy Association, 38:17-22.