Niedobór witaminy B12 to dość częsty problem, zarówno u wegan i wegetarian, jak i osób jedzących mięso. Dlatego z artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny i objawy niedoboru witaminy B12 oraz jakie badania wykonać w celu diagnostyki.
Witamina B12
Witamina B12 jest zaliczana do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Jest niezbędna do prawidłowego przebiegu erytropoezy (namnażanie i różnicowanie krwinek czerwonych). Jest ona ważnym koenzymem biorącym udział w metylacji homocysteiny do metioniny. Uczestniczy w przemianach węglowodanów, białek i tłuszczów oraz umożliwia syntezę kwasów nukleinowych. Jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, ponieważ bierze udział w powstawaniu mieliny i neuroprzekaźników.
Źródłami witaminy B12 w diecie są produkty pochodzenia zwierzęcego: mięsa, podroby, ryby, owoce morza, jaja i produkty mleczne.
Niedobór witaminy B12- przyczyny
Mechanizm wchłaniania witaminy B12 jest specyficzny i zależy od pH i pepsyny w żołądku, białka IF (czynnik węwnętrzny, ang. intrinsic factor) uwalnianego przez komórki okładzinowe żołądka oraz od trzustki, a dokładniej proteaz trzustkowych. Dlatego do przyczyn niedoborów wynikających z upośledzonego wchłaniania należy zaliczyć:
- zanik błony śluzowej żołądka, co wiąże się z upośledzeniem produkcji IF, kwasu solnego i pepsyny. Często spowodowany występowaniem przeciwciał przeciwko komórkom okładzinowych żołądka, czyli reakcją autoimmunologiczną
- reakcja autoimmunologiczna skierowana przeciwko IF
- wrodzony brak IF
- defekt receptorów dla kompleksów IF z witaminą B12 w jelicie krętym
- choroby trzustki
- operacje w obrębie jelit, resekcja jelita
Do czynników związanych z niedoborem B12 należy zaliczyć również czynniki dietetyczne, związane ze stylem życia oraz leki:
- dieta wegetariańska i wegańska
- niedoborowa dieta
- nietolerancje pokarmowe
- przyjmowanie metforminy (cukrzyca, insuliooporność)
- przyjmowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (zgaga, refluks, wrzody żołądka, dwunastnicy)
- leki z grupy antagonistów receptora H2 (leki przeciwhistaminowe)
- antykoncepcja hormonalna
- nadużywanie alkoholu
- stres
- ekspozycji na podtlenek azotu (znieczulenia podczas zabiegu operacyjnego)
Obie grupy przyczyn niedoborów ściśle łączą się ze sobą.
Niedobór witaminy B12- objawy
Objawów niedoboru B12 jest całe mnóstwo, co wynika z funkcji, jakie witamina pełni w organizmie człowieka. Są to przede wszystkim objawy ze strony układu nerwowego i krwionośnego, ale nie tylko. Warto wiedzieć, że objawy neurologiczne i psychiatryczne mogą wystąpić u pacjentów, którzy nie mają objawów niedokrwistości.
- mrowienia, drętwienia
- pieczenie skóry
- uczucie gorąca lub zimna na skórze
- ataksja
- brak koordynacji ruchów mięśni, zaburzenia chodu
- osłabienie
- zmęczenie
- upośledzenie zdolności poznawczych
- objaw Lhermitte’a- uczucie prądu elektrycznego rozprzestrzeniającego się w dół kręgosłupa przy zgięciu głowy ku dołowi
- urojenia, halucynacje
- epizody psychotyczne
- drażliwość
- zaburzenia snu
- splątanie
- złe samopoczucie
- paranoja
- nadpobudliwość
- wycofanie społeczne
- zapalenie języka
- nawracające afty
- ból i pieczenie w jamie ustnej
- chrypka i podrażnienie fałdów głosowych
- czerwone plamy na policzkach i języku
- krwawiące dziąsła
- przebarwienia i inne zmiany skórne
- blada skóra
- przyspieszona akcja serca
Niedobór witaminy B12- jakie badania wykonać?
Poziom B12 w surowicy
Pierwszym krokiem, który wykonuje się w kierunku diagnostyki niedoboru B12 jest przeważnie poziom witaminy w surowicy. Niestety to badania nie zawsze wskazuje na prawdziwą zawartość B12 w organizmie i może być bardzo mylące. Dlaczego? Normy laboratoryjne to przeważnie 191-663 pg/ml, a pacjenci zgłaszają dolegliwości zdrowotne z poziomem poniżej 350-400 pg/mL. Niestety ogromna ilość osób nie zdaje sobie z tego sprawy i pomimo objawów, zaczyna szukać innych przyczyn swoich problemów zdrowotnych.
Podsumowując, poziom witaminy B12 w surowicy może nie odzwierciedlać jej aktywnych zasobów w organizmie.
Holotranskobalamina
Innym badaniem jest poziom holotranskobalaminy, czyli aktywnej biologicznie formy witaminy B12 we krwi. Obniżenie stężenia holotranskobalaminy świadczy o niedoborze B12. Bardzo dużym plusem tego badania jest fakt, iż pokazuje niedobory B12 na wczesnym etapie, zanim jej obniżony poziom pojawi się we krwi. Badania pokazują, że holotranskobalamina jest lepszym wyznacznikiem poziomu witaminy B12 niż kobalamina w surowicy.
Kwas metylomalonowy
Kolejny badaniem, które można wykonać w celu diagnostyki niedoborów B12 jest kwas metylomalonowy (MMA) w surowicy. Jest to czuły wskaźniki wczesnego niedoboru witaminy B12, odzwierciedlający jej brak w tkankach. Podwyższone stężenie kwasu MMA poprzedza wystąpienie zmian towarzyszących niedoborowi witaminy B12.
Homocysteina
Witamina B12 jest niezbędna dla utrzymania odpowiedniego poziomu homocysteiny- jej niedobór może prowadzić do wysokiego poziomu tego aminokwasu. Homocysteina to aminokwas siarkowy, który powstaje wskutek przemian metioniny w organizmie człowieka. Następnie jest przekształcana w cysteinę lub ponownie w metioninę, do czego potrzebna jest obecność witaminy B6, B12 i kwasu foliowego. Odpowiednia ilość tych witamin jest niezbędna by przemiany homocysteiny zachodziły w sposób prawidłowy i nie dochodziło do jej gromadzenia w naszym organizmie. Dlaczego jest to takie ważne? Wysoki poziom homocysteiny:
- jest czynnikiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych m.in nadciśnienia tętniczego i miażdżycy
- stanowi czynnik ryzyka rozwoju depresji
- jest czynnikiem ryzyka rozwoju Parkinsona i choroby Alzheimera
- może powodować poronienia i zahamowanie rozwoju płodu
- zmniejsza szanse na zapłodnienie
Poziom homocysteiny powinien badać każdy, niezależnie od stężenie B12, przynajmniej raz do roku. Prawidłowy poziom homocysteiny to poziom poniżej 9 µmol/l, choć normy laboratoryjne są nieco wyższe.
Leczenie niedoborów
Leczenie niedoborów zależy od przyczyny. W przypadku niedoborowej diety należy odpowiednio dietę zmodyfikować lub/i wprowadzić suplementację metylokobalaminą. W przypadku poważnych problemów z wchłanianiem witamina B12 z preparatów doustnych prawdopodobnie będzie słabo przyswajalna.
Podane przeze mnie informacje nie stanowią porady lekarskiej ani instrukcji leczenia jakiejkolwiek choroby. Przed zastosowaniem leczenia i suplementacji skonsultuj się ze swoim lekarzem lub dietetykiem.
Bibliografia:
- Rusher D.R. i Pawlak R. (2013) A Review of 89 Published Case Studies of Vitamin B12 Deficiency. Journal of Human Nutrition & Food Science
- Kim J. i in. (2019) Association between metformin dose and vitamin B12 deficiency in patients with type 2 diabetes. Medicine (Baltimore)
- Serin H.M. i Arslan EA. (2019) Neurological symptoms of vitamin B12 deficiency: analysis of pediatric patients. Acta Clin Croat
- Miller J.W. (2018) Proton Pump Inhibitors, H2-Receptor Antagonists, Metformin, and Vitamin B-12 Deficiency: Clinical Implications. Advances in nutrition
- Hannibal L. i in. (2016) Biomarkers and Algorithms for the Diagnosis of Vitamin B12 Deficiency. Frontiers in molecular biosciences
Brak komentarzy