Borelioza a dieta ketogenna?
Borelioza, znana również jako choroba z Lyme jest przewlekłą, wieloukładową chorobą odzwierzęcą. Objawy choroby dotyczą skóry, układu kostno-stawowego, układu neurologicznego, kardiologicznego i wielu narządów. Borelioza jest chorobą, która powoduje wiele problemów diagnostycznych i terapeutycznych. Leczenie jest przeważnie długotrwałe, często nieskuteczne, szczególnie gdy boreliozie towarzyszą inne koinfekcje, które maskują objawy choroby.
KLESZCZ JAKO GŁÓWNA PRZYCZYNA
Warto mieć świadomość, że kleszcze mogą przenosić na człowieka liczne patogeny, a co za tym idzie- mogą powodować również inne choroby: kleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, anaplazmoza granulocytarna, babeszjoza, gorączka Q, tularemia i bartoneloza. Najczęstszą chorobą transmisyjną w Europie i w Polsce jest jednak borelioza.
Kleszcz to pasożyt zewnętrzny ludzi i zwierząt. Żyje we wszystkich typach środowisk. Dane sugerują, że istnieje około 900 gatunków kleszczy, z czego w Polsce żyje 21 różnych gatunków. Największe znaczenie epidemiologiczne w Europie Środkowej ma kleszcz pospolity, który jest uważany za najważniejszego przenosiciela (wektor) patogenów chorób transmisyjnych w Polsce.
Kleszcz pospolity występuje w lasach, na granicy z łąkami, polami uprawnymi, ale także nad wodami i podmokłych obszarach. W terenach miejskich występuje w parkach, skwerach, ogródkach działkowych. Najbardziej aktywny jest wiosną i jesienią.
W Polsce kleszczy zakażonych Borrelia burgdorferi jest od kilku do kilkudziesięciu procent, w zależności od regionu.
BORRELIA BURGDORFERI
Borrelia burgdorferi to bakteria Gram-ujemna, która jest czynnikiem etiologicznym boreliozy. Bakterie Borrelia charakteryzują się złożoną strukturą genetyczną, co umożliwia im skuteczną adaptacją do organizmu ludzkiego i unikanie odpowiedzi immunologicznej.
Borrelia burgdorferi jest gatunkiem heterogennym, dlatego na określenie wszystkich genotypów zaczęto używać pojęcia B. burgdorferi sensu lato, do którego zalicza się co najmniej 11 gatunków genomowych. W Europie najczęściej występują: B. afzelii, B. garinii i B. burgdorferi sensu stricto.
Poszczególne gatunki mogą odpowiadać na różne objawy chorobowe: Borrelia burgdorferi sensu stricto powoduje stawową postać boreliozy, B. garinii dotyka układu nerwowego, a B. afzelii jest przyczyną przewlekłych stanów zapalnych skóry, w tym zanikowego zapalenia skóry kończyn. Wszystkie wymienione gatunki mogą powodować rumień wędrujący.
Krętki Borrelia burgdorferi są bardzo trudnym przeciwnikiem dla ludzkiego układu odpornościowego.
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA BORELIOZY
Diagnostyka laboratoryjna boreliozy z Lyme jest bardzo trudna. Spowodowane jest t mnogością zjawisk patogenetycznych krętka Borrelia burgdorferi.
Do metod służących do potwierdzenia klinicznego boreliozy należą m.in. badanie mikroskopowe, wykrywanie DNA krętka B.burgdorferi metodą PCR, odczyn immunoenzymatyczny ELISA, czy metoda Western blot.
Rutynowa diagnostyka laboratoryjna boreliozy powinna być dwustopniowa, a wyniki należy odnieść do obrazu klinicznego boreliozy.
OBJAWY KLINICZNE BORELIOZY
Najbardziej charakterystycznym objawem boreliozy są zmiany skórne w postaci pierścieniowatego rumienia wędrującego. Wbrew powszechnym przekonaniom nie występuje on jednak u każdej osoby chorej, lecz tylko u około 40–50% chorych. W przypadku niepodjęcia natychmiastowego leczenia przeciwbakteryjnego dochodzi do rozsiania infekcji i wystąpienie objawów wtórnych:
– bólów mięśni i stawów
– zaburzeń: neurologicznych (neuroborelioza), kardiologicznych, układu pokarmowego, narządu wzroku i słuchu
Neuroborelioza, czyli zaburzenia układu neurologicznego spowodowane bakterią to bardzo poważny problem zdrowotny. Może przebiegać pod postacią zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózg, zapalenia nerwów obwodowych i czaszkowych. Kluczową rolę w tym zaburzeniu odgrywa patomechanizm Bb- bezpośrednia interakcja krętka z komórką nerwową, co w konsekwencji doprowadza do uszkodzenia komórki i wywołuje reakcję zapalną. Neuroborelioza sprawia ogromne trudności terapeutyczne. Dochodzi w niej do zmian demielinizacyjnych, zaburzeń psychicznych, zaburzeń koncentracji, pamięci czy problemów z nauką.
LECZENIE BORELIOZY
W pierwszej fazie choroby stosuje się antybiotykoterapię doustną lub dożylną. Dane dotyczące skuteczności antybiotykoterapii w leczeniu boreliozy są niespójne. Niektóre źródła podają, że antybiotykoterapia jest skuteczną strategią leczenia boreliozy, a inne, że u 25-80% pacjentów objawy chorobowe utrzymują się po przebytym leczeniu. Specjaliści proponują niekonwencjonalne metody leczenia m.in. łączenie różnych antybiotyków w różnych odstępach czasu, fitoterapię czy leczenie żywieniowe.
BORELIOZA A DIETA KETOGENNA
W literaturze znajdziemy garść informacji dotyczących stosowania diety ketogennej i wpływu BHB [kwas ß-hydroksymasłowy].
BHB hamuje aktywację infammasomu NLRP3.
W przewlekłych infekcjach, również w boreliozie, dochodzi do nadmiernej aktywacji inflamasomów, które związane są z wydzielaniem cytokin prozapalnych i aktywacją kaspazy-1. Dochodzi do pyroptozy, czyli specyficznej formy umierania komórek- zależnej od kaspazy-1. Komórkami, które umierają na drodzie pyroptozy są zwykle magrofagi, czyli komórki fagocytuące bakterie, ale zjawisko może dotyczyć również innych komórek wskutek zakażenia bakteriami, wirusami czy uszkodzeń wywołanych przez czynniki fizyczne.
Dieta ketogenna ma działanie przeciwzapalne i neuroprotekcyjne, co jest szczególnie istotne w neuroboreliozie.
– BHB aktywuje HCA2 (receptor kwasu hydroksykarboksylowego), co w konsekwencji ma działanie neuroprotekcyjne,
– ketoza poprawia funkcjonowanie mitochondriów, wpływa na zmniejszenie produkcji reaktywnych form tlenu (RTF),
– ketoza wpływa na zwiększenie ekspresji i aktywności błonowych białek rozprzęgających. Białka rozprzęgające zlokalizowane są w mitochondriach. Funkcją tych białek jest m.in redukcja produkcji reaktywnych form tlenu,
– w procesie metabolizowania ciał ketonowych powstające ATP i cytrynian hamują zwrotnie glikolizę, obniżając przy tym poziom mleczanów. Zmiany te przekładają się na zmniejszenie stanów zapalnych.
A CZYM ŻYWIĄ SIĘ BORRELIA?
Bakteria jest dość wybredna. Wydaje się, że nie jest w stanie syntetyzować aminokwasów, nukleotydów, kwasów tłuszczowych i innych elementów budulcowych. Badania wykazały, że bakteria jest w stanie wykorzystywać niewielką liczbę węglowodanów jako źródło energii. Bez odpowiednich składników odżywczych, bakteria nie jest aktywna, do momentu, kiedy nie dostanie paliwa.
Dlatego dobrym rozwiązaniem może być przestrzeganie diety ketogennej, w której bakteria będzie miała ograniczony dostęp do cukrów, ponieważ dieta ketogenna obniża stężenie glukozy we krwi.
Źródło: von Lackum K., Stevenson B.: Carbohydrate utilization by the Lyme borreliosis spirochete, Borrelia burgdorferi, FEMS Microbiol Lett. 2005Feb 1;243(1):173-9.
BORELIOZA A GRZYBICA
Długotrwałe leczenie infekcji za pomocą antybiotykoterapii niesie ze sobą wiele skutków ubocznych m.in. ciężkie postaci grzybicy. Na skutek długotrwałej antybiotykoterapii dochodzi do dysbiozy jelitowej, co skutkuje rozwinięciem się kandydozy. Jest to kolejny argument za stosowaniem diety ograniczającej podaż węglowodanów, z równoczesnym wsparciem pracy układu pokarmowego. Dodatek oleju MCT również może mieć pozytywny skutek.
Borelioza a dieta ketogenna- badania
Należy pamiętać, że aktualnie nie ma badań, które jednoznacznie potwierdzałyby słuszność stosowania diety ketogennej w leczeniu boreliozy. Dieta może stanowić swego rodzaju wsparcie organizmu w walce z infekcją, choć nie u każdej osoby. Dobór diety, a dokładniej mówiąc- leczenia żywieniowego, powinien być skonsultowany z lekarzem prowadzącym i dostosowany do wielu czynników m.in. występujących objawów, stylu życia.
Nie tylko dieta
Dieta ketogenna zawsze powinna iść w parze z optymalizacją stylu życia- snem, słońcem i ograniczeniem stresu. Stres może być doskonałym przeciwnikiem uzyskania korzyści z ketozy.
Interesuje Cię temat Borelioza a dieta ketogenna? Przeczytaj również Dieta keto- od czego zacząć?
Bibliografia:
1. Cisak E., Chmielewska-Badora J., Zwoliński J., Dutkiewicz J.: Choroby przenoszone przez kleszcze: cz. I. Występowanie i biologia kleszczy, kleszczowe zapalenie mózgu, borelioza z Lyme. Med. Ogólna 2008;14(2):145–159
2. Offermanns S., Schwaninger M.: Nutritional or pharmacological activation of HCA2 ameliorates neuroinflammation, Trends Mol Med. 2015 Apr;21(4):245-55
3. Rahman M. i in.: The β-hydroxybutyrate receptor HCA2 activates a neuroprotective subset of macrophages, Nat Commun. 2014 May 21;5:3944
4. Youm YH. i in.: The ketone metabolite β-hydroxybutyrate blocks NLRP3 inflammasome-mediated inflammatory disease, Nat Med. 2015 Mar;21(3):263-9
5. Lackum K., Stevenson B.: Carbohydrate utilization by the Lyme borreliosis spirochete, Borrelia burgdorferi, FEMS Microbiol Lett. 2005 Feb 1;243(1):173-9.
Brak komentarzy