Witamina D3 – nieoczywiste skutki niedoboru

Witamina D3- mówi się o niej bardzo dużo i wszyscy wiemy, że prawie połowa populacji ma niedobory tego składnika. Pomimo tego w dalszym ciągu rzadko badamy jej poziom i rzadko się suplementujemy, co niestety może przynieść fatalne skutki dla naszego zdrowia.

Niedobór witaminy D3 najczęściej kojarzony jest z dolegliwościami ze strony układu kostnego, co jest oczywiste ze względu na fakt, że witamina D3 związana jest ściśle z regulacją gospodarki wapniowo-fosforanowej. Od wielu lat wiadomo, że witamina ta odgrywa w ustroju nie tylko tę rolę- jej aktywne metabolity charakteryzują się szerokim i różnorodnym działaniem biologicznym.

Skutki niedoboru witaminy D3

Nowotwory

– witamina D3 wpływa na ekspresję genów biorących udział w różnicowaniu, proliferacji, apoptozie i angiogenezie komórek, dlatego jej niedobory mają bardzo duże znaczenie w procesie nowotworowym,

– badania pokazują, że u osób zamieszkujących najmniej nasłonecznione regiony Ziemi częściej występują białaczki, nowotwory trzustki, piersi, jajnika, jelit, prostaty czy sutka,

– wykazano na wzrost częstości występowania raka jelita grubego i raka piersi u kobiet w okresie pomenopauzalnym, u których stężenie witaminy D jest obniżone,

Depresja

– niedobór witaminy D3 zwiększa częstość i ciężkość zaburzeń psychicznych takich jak: nerwica, depresja, choroba dwubiegunowa,

– badania pokazują, że istnieje związek pomiędzy niedoborem witaminy D a zaburzeniami nastroju, takimi jak: sezonowe zaburzenia nastroju, zespół napięcia przedmiesiączkowego,

Cukrzyca typu II, insulinooporność

– niedobory witaminy D3 przyczyniają się do zaburzeń wydzielania insuliny. Ponadto niedobór zmniejsza wrażliwość komórek β trzustki na glikemię,

– niedobory witaminy D3 dodatnio korelują z występowaniem cukrzycy typu II- prawidłowy poziom tej witaminy u osób z upośledzoną tolerancją glukozy może opóźnić rozwój cukrzycy typu II,

Choroby serca

– niedobór witaminy D może przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, ponieważ zmniejsza ekspresję genu kodującego reninę, hamując układ renina-angiotensyna-aldosteron,

– niedobory witaminy D dodatnio korelują z występowaniem choroby wieńcowej, udaru, niewydolności serca, zawału mięśnia sercowego, zastoinowej niewydolności serca, choroby obwodowej naczyń,

Choroby autoimmunologiczne

– hipowitaminoza powoduje zachwianie równowagi immunologicznej organizmu,

– niskie stężenia witaminy D3 dodatnio korelują z występowaniem chorób na tle autoimmunologicznym takich jak: stwardnienie rozsiane, choroba Leśniowskiego-Crohna, cukrzyca typu I, łuszczyca, RZS,

– niedobór witaminy D3 w RZS może przyczynić się do zaburzeń chrząstki, przyspieszonej utraty tkanki kostnej i destrukcji stawów,

– nawet okresowe niedobory witaminy D3 mogą mieć związek z rozwojem stwardnienia rozsianego,

Choroby układu nerwowego

– badania pokazują, że niedobory witaminy D3 dodatnio korelują z rozwojem choroby Alzheimera,

– hipowitaminoza powoduje pogorszenie się funkcji poznawczych: myślenia, orientacji przestrzennej, rozumienia, przetwarzania danych, nauki, mowy i oceniania,

Choroby zakaźne

– witamina D hamuje nadmierną ekspresję cytokin prozapalnych oraz poprzez wpływ na neutrofile, monocyty i komórki NK, stymuluje układ immunologiczny do obrony przeciwbakteryjnej. Badania pokazują, że znaczne niedobory witaminy D predysponują do rozwoju gruźlicy i wiążą się z jej ciężkim przebiegiem,

Ciąża i niemowlęta

– niedobory witaminy D3 w ciąży wiążą się z nietolerancją glukozy, cukrzycą ciężarnych, rzucawką przedporodową, krótszym czasem trwania ciąży i zapaleniem pochwy w pierwszym trymestrze,

– niedobór witaminy D3 u kobiety w ciąży dodatnio koreluje z nieprawidłowym wskaźnikiem HOMA,

– hipowitaminoza u matki ma również negatywne skutki na dziecko: wpływa na obniżoną masę kostną, rozmiękanie potylicy, powoduje krzywicę i hipokalcemię, może przyczynić się do rozwinięcia zapalenie płuc i cukrzycy typu I,

– niedobór witaminy D3 w okresie prenatalnym zwiększa ryzyko  zaburzeń funkcji werbalnych, autyzmu i schizofrenii w późniejszym okresie,

– badania pokazują, że hipowitaminoza we wczesnym okresie życia zakłóca rozwój mózgu i prowadzi do stałych zmian w mózgu dorosłego

Witamina D3- przyczyny niedoboru

– unikanie ekspozycji na światło słoneczne

– stosowanie kremów z filtrem UVB

– przewlekła choroba nerek

– niewydolność wątroby

– karmienie piersią

– nadczynność tarczycy

– otyłość

– podaż leków na obniżenie cholesterolu

– choroby takie jak: mukowiscydoza, choroba Whipple’a, choroby przewodu pokarmowego, którym towarzyszy zespół złego wchłaniania

– podaż leków przeciwpadaczkowych, immunosupresyjnych i w terapii AIDS

Witamina D3- jak dbać o prawidłowy poziom?

Najlepszym sposobem na uzupełnienie niedoborów jest przebywanie na słońcu. Zakłada się, że ekspozycja 30% ciała przez 10-30 minut 3-4 razy w tygodniu dla większości osób będzie wystarczająca. Niemniej jednak w naszych warunkach klimatycznych, szczególnie w sezonie jesienno-zimowym, taka ekspozycja wydaje się być niemożliwa.

Pozostaje nam wówczas suplementacja, która powinna być poparta wykonaniem odpowiednich badań. Suplementując witaminę D3, szczególnie w dużych dawkach zawsze należy pamiętać o odpowiedniej podaży witaminy K, A i magnezu, co pozwoli wyeliminować ewentualne skutki nadmiaru witaminy D3 przyjętej z suplementem diety.

Przeczytaj również Czy czerwone mięso powoduje raka jelita grubego?

Bibliografia 

1. Grygiel-Górniak B., Puszczewicz M.: Witamina D – nowe spojrzenie w medycynie i reumatologii, Postepy Hig Med Dosw, 2014; 68: 359-368 e-ISSN 1732-2693

2. Dittfeld A. i in.: Wielokierunkowe działanie witaminy D, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 2014

3. Płudowski P. i in.: Zasady suplementacji i standardy oceny zaopatrzenia organizmu w witaminę D w świetle jej działania plejotropowego, Postępy Nauk Medycznych, t. XXV, nr 3, 2012

4. Tukaj C.: Właściwy poziom witaminy D warunkiem zachowania zdrowia, Postepy Hig Med Dosw., 2008; 62: 502-510

5. Kuryłowicz A. i in.: Wpływ niedoboru witaminy D na rozwój nowotworów i chorób autoimmunologicznych, Endokrynologia Polska, 2007

6. Maghbooli Z. i in.: Correlation between vitamin D3 deficiency and insulin resistance in pregnancy, Diabetes Metabolism Research and Reviews, Volume 24, Issue 1, January 2008, Pages 27-32

7. Feron F. i in.: Developmental Vitamin D3 deficiency alters the adult rat brain, Brain Research Bulletin, Volume 65, Issue 2, 15 March 2005, Pages 141-148

8. Humble M B.: Vitamin D, light and mental health, Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology, Volume 101, Issue 2, 3 November 2010, Pages 142-149

9. Józefowicz O. i in.: Rola witaminy D3 w patogenezie zaburzeń psychicznych, PSYCHIATR. PSYCHOL. KLIN. 2009, 9 (3), p. 200-206