Zaburzenia nastroju a dieta ketogeniczna

Z artykułu dowiesz się, czym są zaburzenia nastroju i jaki wpływ na zaburzenia nastroju ma dieta.

Zaburzenia nastroju przejawiają się występowaniem zespołów depresyjnych, hipomaniakalnych i maniakalnych oraz stanów, w których występują jednocześnie objawy depresji i manii. To oznacza, że zaburzenia nastroju mogą wiązać się nie tylko ze smutkiem i obniżonym nastrojem, ale i ze stanami nadmiernej euforii i podwyższonego nastroju. Najbardziej znanym i najczęściej badanym zaburzeniem nastroju jest depresja oraz zaburzenie afektywne dwubiegunowe.

ZABURZENIA NASTROJU A DIETA

Badania pokazują, że interwencje dietetyczne mogą być korzystnym wsparciem terapii tego typu zaburzeń, dlatego dzisiaj kilka słów o diecie ketogenicznej jako potencjalnej terapii.

Wiemy już od dawna, że dieta ketogeniczna ma bezpośredni wpływ na mózg, co pokazuje wiele badań, szczególnie tych dotyczących padaczki lekoopornej. Wpływ diety ketogenicznej jest wielokierunkowy:

• Dieta ketogeniczna radykalnie zmienia równowagę energetyczną mózgu, który zamiast glukozy zaczyna wykorzystywać ciała ketonowe jako główne źródło energii. Ciała ketonowe, w szczególności beta-hydroksymaślan, wydają się być bardziej wydajne w produkcji energii na gram tlenu niż glukoza.
• Dieta ketogeniczna wpływa na zmianę stężenia niektórych monoamin na przykład dopaminy, noradrenaliny czy serotoniny, które niewątpliwie wpływają na przebieg zaburzeń psychicznych.
• Istnieją dowody łączące dietę ketogeniczną z regulacją transmisji glutaminergicznej i kontrolą toksyczności glutaminergicznej. Ponadto dieta ketogeniczna prowadzi do zwiększenia poziomu GABA w mózgu, a przez to niższego poziomu glutaminianu. Wzrost poziomu glutaminianu w płynach ustrojowych i tkankach u pacjentów z chorobami afektywnymi stwierdzono w wielu badaniach.
• Dieta ketogeniczna jest związana ze zmianami epigenetycznymi w genach zaangażowanych w funkcje mitochondriów, a także w biogenezę mitochondriów. Ponadto dysfunkcja mitochondriów na poziomie łańcucha oddechowego została obszernie udokumentowana w zwierzęcych modelach depresji oraz w pobranych pośmiertnych próbkach mózgu od osób z zaburzeniami nastroju, które zmarły w wyniku samobójstwa lub z przyczyn naturalnych. Badania na zwierzętach wykazały, że dieta ketogeniczna, szczególnie beta-hydroksymaślan, zwiększa liczbę mitochondriów i podwaja białka łańcucha transportu elektronów w tej organelli, zwiększając w ten sposób białka regulujące biogenezę mitochondriów w tkance tłuszczowej i mózgu. Upośledzenie funkcji mitochondriów jest wysoce powtarzalnym objawem w zaburzeniach nastroju, ze zmianami w morfologii i liczbie mitochondriów. Postulowano, że nieprawidłowości w funkcjonowaniu mitochondriów mogą być odpowiedzialne za upośledzenie neuroplastyczności, funkcji synaps oraz zmian w strukturze i funkcji mózgu, które mogą być odpowiedzialne za behawioralne objawy depresji i zaburzenia afektywnego dwubiegunowego.

Dieta ketogeniczna jako potencjalna terapia w leczeniu opornych na leczenie zaburzeń nastroju

Otyłość i zespół metaboliczny są silnie skorelowane z opornymi na leczenie zaburzeniami nastroju. Przyczynami takiej zależności mogą być między innymi zwiększona aktywność zapalna związana z trzewną tkanką tłuszczową, zmiany w osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA), zaburzenia snu i apetytu oraz zmiany farmakokinetyczne, które powodują, że leki przeciwdepresyjne mają zmniejszoną biodostępność. Osoby z depresją lekooporną mają szereg nieprawidłowości biologicznych, na przykład zmniejszoną plastyczność mózgu spowodowaną prawdopodobnie niskim poziomem mózgowego czynnika neurotroficznego (BDNF). BDNF bierze udział w regulacji istotnych procesów w organizmie: uczenia się i pamięci, neurogenezy, neuroregeneracji, apoptozy, rozwoju i wzrostu neuronów. Stan ketozy zwiększa ekspresję BDNF poprzez mechanizmy epigenetyczne.

Pozytywny wpływ diety ketogenicznej na procesy odchudzania, a co za tym idzie- leczenia zespołu metabolicznego u otyłych dorosłych może korzystnie wpłynąć na proces leczenia zaburzeń nastroju.

Inne właściwości diety ketogenicznej

Badania kliniczne pokazują, że istnieją trzy główne mediatory zaburzeń nastroju:

• wcześniej wspomniany niski poziom mózgowego czynnika neurotroficznego (BDNF)
• zaburzenie równowagi oksydacyjnej
• przewlekły stan zapalny o niskim stopniu nasilenia

Tak jak wcześniej wspomniałam- dieta ketogeniczna zwiększa ekspresję BDNF poprzez mechanizmy epigenetyczne. Ponadto badania pokazują, że dieta ketogeniczna ma działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Beta-hydroksymaślan zmniejsza produkcję reaktywnych form tlenu, poprawiając w ten sposób oddychanie mitochondrialne.

Przeciwzapalne właściwości diety ketogenicznej są niesamowicie istotne w terapii zaburzeń nastroju, ponieważ wiele badań potwierdza, że osoby z depresją borykają się z przewlekłym stanem zapalnym, który staje się bardziej wyraźny podczas ostrych epizodów depresyjnych.

Niestety należy wziąć pod uwagę fakt, że osoby z zaburzeniami nastroju mogą niechętnie przestrzegać zaleceń dietetycznych, dlatego stosowanie diety ketogenicznej może być trudne do osiągnięcia. Co nie zmienia faktu, że dobrze zorganizowana praca lekarzy psychiatrów z dietetykami mogłaby zaowocować.

Zaburzenia nastroju a dieta- o czym jeszcze należy pamiętać?

Dieta ketogeniczna powinna być skomponowana indywidualnie, uwzględniając wszystkie potrzeby pacjenta, choroby współistniejące czy preferencje kulinarne. Dlatego niewątpliwie należy skonsultować się ze specjalistą. Nie zawsze wprowadzenie diety ketogenicznej będzie możliwe i nie zawsze będzie najlepszym rozwiązaniem.

Komponując jadłospis, czy rozpisując zalecenia i suplementację, należy wziąć pod uwagę inne nieprawidłowości, które mogą mieć wpływ na pojawienie się i przebieg zaburzeń nastroju. Należą do nich między innymi niedoczynność tarczycy, hipoglikemia, nietolerancje pokarmowe, zaburzona flora bakteryjna jelit, zaburzony rytm dobowy, niedobory składników odżywczych- u pacjentów najczęściej dochodzi do niedoborów witamin z grupy B, kwasów omega-3 i witaminy D.

W przypadku zaburzeń nastroju bardziej skłaniałabym się w kierunku śródziemnomorskiego wariantu diety ketogenicznej, o którym można przeczytać w odrębnym artykule na blogu [KLIK].

Bibliografia: Brietzke E. i in. (2018) Ketogenic diet as a metabolic therapy for mood disorders: Evidence and developments. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 94: 11–16