Czym jest SIBO?
Mikroflora jelit człowieka składa się z licznych populacji drobnoustrojów, które w warunkach fizjologicznych pozostają w równowadze. Odpowiadają one m.in za ochronę przed infekcjami, prawidłowe trawienie i wchłanianie składników pokarmowych. Ich skład jest ściśle powiązany z przyjmowanym pokarmem i otaczającym nas środowiskiem. Zaburzenia zarówno w ilości i jak jakości mikroflory jelitowej mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne dla całego organizmu. Jednym z takich zaburzeń jest SIBO- small intestinal bacterial overgrowth, czyli przerost bakteryjny jelita cienkiego.
Fizjologicznie w naszej jamie ustnej, żołądku i jelicie cienkim jest nieznaczna ilość bakterii, co jest możliwe dzięki mechanizmom ochronnym naszego organizmu. Miejscem bytowania większości bakterii naszego przewodu pokarmowego jest jelito grube. O SIBO mówimy gdy bakterie z jelita grubego przeniosą się do jelita cienkiego.
Przyczyny SIBO są złożone i związane z zaburzeniami ochronnych mechanizmów przeciwbakteryjnych naszego organizmu. Do takich mechanizmów należą: wydzielanie kwasu żołądkowego, motoryka jelita cienkiego, zastawka krętniczo-kątnicza, wydzielanie soku trzustkowego, śluz pokrywający nabłonek jelita cienkiego, immunoglobulina A. Zaburzenia w którymkolwiek z tych mechanizmów, mogą przyczynić się do zaburzeń mikroflory i rozwoju SIBO.
Objawy SIBO
Objawy SIBO charakteryzuje duża zmienność osobnicza, ponieważ związane są bezpośrednio z metabolizmem bakterii, który może doprowadzić do zaburzeń trawienia i wchłaniania substancji odżywczych. Do najczęstszych objawów należą:
- bóle brzucha
- wzdęcia
- gazy
- biegunki
- zaparcia
- zgaga
- refluks
- mdłości
- niedokrwistość
- bóle głowy
- astma
- depresja, zaburzenia nastroju
- problemy z cerą
- przewlekłe zmęczenie
- rumień guzowaty
- kłębuszkowe zapalenie nerek
- zapalenie stawów
- dolegliwości ze strony układu pokarmowego po spożyciu rosołu
Przyczyny SIBO
Zaburzenia motoryki jelita cienkiego
Motoryka jelita cienkiego jest ruchem jelita cienkiego, niezależnym od jelita grubego, który usuwa nadmiar bakterii i resztek pokarmu w kierunku jelita grubego. Zaburzenia tego mechanizmu prowadzą do rozwoju i namnażania się bakterii w jelicie cienkim. Przyczyną takiego zjawiska może być:
- niedoczynność tarczycy
- neuropatia cukrzycowa
- nieprawidłowa kolonizacja bakterii w jelicie spowodowana m.in. cesarskim cięciem, brakiem karmienia piersią
- dieta bogata w cukry proste, alkohol
- stres
- infekcje bakteryjne i wirusowe
- marskość wątroby
Niedostateczne wydzielanie kwasu solnego
Kwas solny ma działanie bakteriobójcze- nie pozwala aby patogeny dostały się wraz z jedzeniem do jelita cienkiego. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka i długotrwałe przyjmowanie inhibitorów pompy protonowej może być przyczyną niedostatecznego wydzielania kwasu solnego, a w konsekwencji doprowadzić do nadmiernego rozwoju bakterii w jelicie cienkim. Inną przyczyną niedostatecznego wydzielania kwasu solnego może być stres i nieodpowiednia dieta.
Przewlekłe zapalenie trzustki
Najczęstszą przyczyną uszkodzenia trzustki jest nadużywanie alkoholu. Do rzadszych przyczyn należą m.in. palenie tytoniu, leki, hiperlipidemia, przewlekła niewydolność nerek, nadczynność przytarczyc, mukowiscydoza. W wyniku przewlekłego zapalenia trzustki dochodzi do zewnątrzwydzielniczej niewydolności tego narządu, co wiąże się z niewydzielaniem przez trzustkę enzymów proteolitycznych, które podobnie jak kwasy solny, działają antybakteryjnie.
Niedobory odporności
Zespoły niedoboru odporności takie jak niedobór IgA, AIDS i inne mogą przyczynić się do rozwoju infekcji w przewodzie pokarmowym, w tym SIBO.
Patologie anatomiczne przewodu pokarmowego
Zwężenia, zrosty, uchyłki, przetoki, guzy jelita cienkiego i operacje chirurgiczne w jego obrębie mogą przyczynić się do rozwinięcia SIBO. Do patologii w budowie przewodu pokarmowego może dojść na skutek chorób neurologicznych takich jak choroba Parkinsona, dystrofia miotoniczna itp. Ponadto SIBO może nasilać objawy zapalenia uchyłków okrężnicy, przedłużać przebieg choroby i być niezależnym czynnikiem nawrotów ostrego zapalenie uchyłków jelita grubego.
Zespół jelita drażliwego
Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są do końca wyjaśnione. Objawy ZJD i SIBO w dużej mierze się pokrywają. Istnieją niestety trzy sprzeczne hipotezy dotyczące tych dwóch dolegliwości:
- Przyczyną zespołu jelita drażliwego jest SIBO
- Przyczyną SIBO jest zespół jelita drażliwego
- SIBO nie odgrywa żadnej roli w rozwoju jelita drażliwego i odwrotnie
Opierając się na moim doświadczeniu i obserwacji pacjentów mogę stwierdzić, że hipoteza pierwsza jest najbardziej słuszna.
Celiakia
Szacuje się, że aż u 55% pacjentów z chorobą trzewną występuje SIBO jako powikłania tej choroby. Dotyczy to przede wszystkim osób nie przestrzegających diety bezglutenowej i beznabiałowej.
Choroba Leśniowskiego-Crohna
Rozwój SIBO w chorobie Leśniowskiego-Crohna związany jest przede wszystkim z utratą zastawki krętniczo-kątniczej i przetokami jelitowymi. Warto zwrócić uwagę na fakt, że zaawansowane SIBO może naśladować ostry przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna.
Do innych przyczyn należą: zespół krótkiego jelita, twardzina układowa, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, radioterapia i fibromialgia.
Diagnostyka
W diagnostyce SIBO stosuje się testy oddechowe z użyciem glukozy lub laktulozy, dzięki którym mierzy się w wydychanym powietrzu wodór i metan produkowany przez bakterie. Niestety badania te mogą dawać zarówno wynik fałszywie dodatni jak i fałszywie ujemny.
Leczenie
Leczenie SIBO jest trudnym procesem i nie powinno być przeprowadzone na własną rękę. Istnieje kilka strategii leczenia, dieta niewątpliwie jest jedną z nich.
Dieta powinna opierać się na eliminacji fermentujących węglowodanów, ale nie powinna być również wysokotłuszczowa. Niestety takie działanie prowadzone w nieodpowiedni sposób może przyczynić się do niedoborów pokarmowych, dlatego nie należy takiej diety prowadzić na własną rękę. Dla niektórych osób korzystną dietą będzie dieta FODPAMS, dla innych jedyną odpowiednią terapią będzie dieta elementarna, która zakłada kilkutygodniowy post, podczas którego dostarcza się składniki odżywcze w formie proszków. Dieta elementarna ma na celu zagłodzenie bakterii.
Istnieje kilka produktów, które należy całkowicie wyeliminować z diety: zboża, nabiał, strączki, miód, słodziki, produkty prebiotyczne. Należy ostrożnie spożywać warzywa i owoce. W niektórych przypadkach należy je całkowicie wyeliminować.
Warto pamiętać, że sama dieta w leczeniu SIBO nie jest zawsze najlepszy rozwiązaniem. Dietę czasami należy połączyć z odpowiednią antybiotykoterapią- rośliną lub konwencjonalną przepisaną przez lekarza. Ponadto warto zadbać o poprawę trawienia i redukcję stresu.
Bibliografia:
1. Bures J. i in.: Small intestinal bacterial overgrowth syndrome, World J Gastroenterol, 2010
2. Pimentel MD M. i in.: Eradication of small intestinal bacterial overgrowth reduces symptoms of irritable bowel syndrome, American Journal of Gastroenterology, 2000
3. Quigley E. M. M., Rodrigo Q.: Small Intestinal Bacterial Overgrowth: Roles of Antibiotics, Prebiotics, and Probiotics, Gastroenterology, 2006
4. Gabrielli M. i in.: Diagnosis of small intestinal bacterial overgrowth in the clinical practice, Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2013
Brak komentarzy