Przeciwnowotworowe działanie grzybów

Współczesne badania coraz częściej wskazują, że niektóre gatunki grzybów mają silne działanie przeciwnowotworowe i mogą wspierać organizm w trakcie leczenia onkologicznego. Grzyby działają głównie poprzez modulację układu odpornościowego, co jest wynikiem obecności składników bioaktywnych, takich jak białka, terpenoidy, związki fenolowe, polisacharydy i wiele innych. Ponadto grzyby zawierają minerały, aminokwasy, związki organiczne oraz witaminy. Niektóre z tych naturalnych substancji wykazują zdolność do oddziaływania na szlaki sygnałowe nadmiernie aktywowane w komórkach nowotworowych, co prowadzi do hamowania ich proliferacji, zwiększonej apoptozy oraz ograniczenia angiogenezy. W efekcie grzyby mogą wpływać na rozwój i przeżycie komórek nowotworowych.

Przeciwnowotworowe działanie grzybów – słowniczek potrzebnych pojęć

• Hamowanie proliferacji – ograniczanie nadmiernego podziału i namnażania się komórek nowotworowych
• Indukowanie apoptozy – powodowanie procesu zaprogramowanej śmierci komórek nowotworowych
• Ograniczanie angiogenezy – blokowanie tworzenia nowych naczyń krwionośnych, które dostarczają tlen i składniki odżywcze guzom nowotworowym, co jest kluczowe dla ich wzrostu i rozprzestrzeniania się
• Działanie hepatoprotekcyjnie – ochrona wątroby przed uszkodzeniami oraz wspieranie jej regeneracji
• Działanie neuroprotekcyjne – ochrona neuronów i układu nerwowego przed uszkodzeniami lub degeneracją
• Działanie immunostymulujące – działanie wzmacniające lub osłabiające odpowiedź odpornościową
• Białka antyapoptotyczne – białka, które mogą zapobiegać apoptozie poprzez hamowanie określonych etapów procesu śmierci komórki. Jest to działanie niekorzystne w kontekście choroby nowotworowej
• Białka proapoptotyczne – białka, które inicjują lub przyspieszają proces apoptozy, czyli programowanej śmierci komórki. Jest to działanie korzystne w kontekście choroby nowotworowej
• Adhezja komórek nowotworowych – proces, w którym komórki nowotworowe przylegają do siebie nawzajem lub do innych komórek/struktur w organizmie. Adhezja odgrywa istotną rolę w progresji nowotworu, wpływając na jego wzrost, inwazję i tworzenie przerzutów
• Migracja komórek nowotworowych – proces, w którym komórki nowotworowe przemieszczają się z miejsca, w którym powstały, do innych części organizmu
• NF-κB (ang. nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells) – czynnik transkrypcyjny zaangażowany w regulację odpowiedzi zapalnej i przetrwania komórek. W wielu nowotworach jest nadmiernie aktywny, wspomagając oporność na leczenie

Związki przeciwnowotworowe w grzybach

Szczególną rolę w grzybach odgrywają białka, tzw. grzybowe białka immunomodulujące (FIPs, ang. Fungal Immunomodulatory Proteins). Jest to grupa białek mających zdolność regulowania reakcji immunologicznej, co może oznaczać np. wzmacnianie odporności lub tłumienie nadmiernej reakcji zapalnej. Dotychczas zidentyfikowano ponad 30 różnych FIPs o właściwościach immunomodulujących i przeciwnowotworowych. Dzięki swoim właściwościom mogą wspomagać leczenie nowotworów oraz hamować reakcje alergiczne i autoimmunologiczne. Działają ponadto przeciwwirusowo i antybakteryjnie.

Istotne w kontekście przeciwnowotworowym są również wielocukry występujące w grzybach czyli tzw. polisacharydy grzybowe, do których zaliczamy m.in. beta-glukany. Mechanizm działania polisacharydów grzybowych obejmuje aktywację odporności wrodzonej: makrofagów, komórek dendrytycznych i neutrofili. Polisacharydy indukują również produkcję cytokin, które atakują komórki nowotworowe. Wykazują działanie przeciwwirusowe i antybakteryjne, a pod ich wpływem dochodzi do wzmacniana bariery immunologicznej, co wiąże się z lepszym rozpoznawaniem i niszczeniem patogenów oraz antygenów nowotworowych. Polisacharydy grzybowe wykazują również działanie antyoksydacyjne, chroniąc DNA przed uszkodzeniami. Wykazano, że polisacharydy w połączeniu z chemioterapią wspomagają odporność u pacjentów onkologicznych i wzmacniają skuteczność samego leczenia. Ponadto chronią błonę śluzową jelit i skórę przez stukami ubocznymi leczenia onkologicznego. W badaniach na zwierzętach wykazano, że polisacharydy grzybowe zmniejszają inwazyjność, hamują angiogenezę i utrudniają migrację komórkom nowotworowym.

Oprócz białek i polisacharydów, grzyby zawierają wiele innych bioaktywnych związków, takich jak:

• terpenoidy i triterpeny o działaniu przeciwzapalnym, hepatoprotekcyjnym i przeciwnowotworowym, na przykład kwasy ganoderowe, lanostany
• związki fenolowe i chinony o działaniu antyoksydacyjnym, przeciwbakteryjnym i neuroprotekcyjnym, na przykład polifenole, flawonoidy, kwas galusowy, hispolon, emodyna i katechole
• steroidy i związki lipidowe o działaniu przeciwzapalnym, wspierającym metabolizm i regulującym układ hormonalny, na przykład witamina D i sterole grzybowe
• enzymy grzybowe (podgrupa białek grzybowych) o działaniu detoksykacyjnym, antyoksydacyjnym, przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwnowotworowym, na przykład lakkaza

Przeciwnowotworowe działanie grzybów – wybrane gatunki

Poniżej opisałam siedem wyjątkowo interesujących gatunków grzybów – zarówno rodzimych, występujących na terenie Polski, jak i tych wywodzących się z tradycji azjatyckiej. Część z nich można włączyć do codziennej diety lub stosować w formie suplementów.

Cordyceps sinensis

Grzyby z rodzaju Cordyceps, a szczególnie Cordyceps sinensis (obecnie klasyfikowany również jako Ophiocordyceps sinensis), są szeroko stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej ze względu na swoje właściwości immunostymulujące, neuroprotekcyjne, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne oraz przeciwnowotworowe. Cordyceps to grzyb pasożytniczy, który rośnie na larwach owadów w wysokogórskich rejonach Tybetu i Himalajów.

Do głównych związków bioaktywnych grzyba Cordyceps należą kordycepina, ergosterol, polisacharydy oraz modyfikowane nukleozydy. Najlepiej poznanym składnikiem jest kordycepina, znana z silnych właściwości przeciwnowotworowych. Jej działanie opiera się na kilku mechanizmach molekularnych:

• zaburzanie stabilności i translacji mRNA w komórkach nowotworowych, co prowadzi do zmniejszenia ekspresji białek związanych z proliferacją i przeżywaniem komórek nowotworowych
• indukowanie apoptozy poprzez aktywację mitochondrialnego szlaku śmierci komórkowej – uszkodzenie mitochondriów powoduje uwolnienie cytochromu c, aktywację kaspaz i degradację białek komórkowych
• hamowanie migracji i inwazji komórek nowotworowych poprzez zmniejszenie ekspresji białek odpowiedzialnych za tworzenie przerzutów
• działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne oraz stymulowanie aktywności komórek układu odpornościowego, takich jak makrofagi, komórki dendrytyczne i limfocyty T, co wzmacnia odpowiedź immunologiczną organizmu

Pozostałe związki bioaktywne obecne w grzybie, takie jak polisacharydy, ergosterol oraz modyfikowane nukleozydy, również wykazują działanie przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i antybakteryjne.

Trametes versicolor, czyli włośniak różnobarwny

Trametes versicolor (dawniej Coriolus versicolor), znany również jako włośniak różnobarwny, to grzyb o szerokim zastosowaniu w medycynie, szczególnie w kontekście leczenia nowotworów. Występuje w Azji, Ameryce Północnej i Europie, w tym również w Polsce. Jego zastosowanie medyczne wywodzi się głównie z medycyny Dalekiego Wschodu, zwłaszcza z Chin i Japonii, gdzie od wieków wykorzystywany jest jako środek immunostymulujący i wspomagający leczenie chorób przewlekłych.

Do najważniejszych bioaktywnych związków włośniaka różnobarwnego należą polisacharydopeptyd (PSP) oraz polisacharyd K (PSK). Oba związki wykazują działanie immunostymulujące, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Mogą ponadto działać ochronnie na wątrobę, wspomagać pamięć oraz opóźniać procesy starzenia. Do związków aktywnych grzyba, które wspierają organizm w chorobie, należy również białko immunomodulujące FIP-tvc, które wpływa na regulację odpowiedzi immunologicznej poprzez aktywację komórek układu odpornościowego. Wykazano również, że ekstrakty z Coriolus versicolor mogą łagodzić skutki uboczne związane z leczeniem chemioterapią i radioterapią. Mechanizmy działania przeciwnowotworowego włośniaka różnobarwnego obejmują:

• modulację układu odpornościowego – aktywacja limfocytów T i komórek NK zwalczających komórki nowotworowe, stymulacja makrofagów i komórek dendrytycznych prezentujących antygeny nowotworowe
• hamowanie proliferacji komórek nowotworowych – indukcja apoptozy poprzez aktywację szlaku kaspaz oraz regulację ekspresji białek pro- i antyapoptotycznych
• hamowanie angiogenezy – zmniejszenie produkcji VEGF (naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu), co ogranicza dopływ składników odżywczych do nowotworu
• działanie przeciwzapalne – hamowanie aktywności czynnika transkrypcyjnego NF-κB, który reguluje ekspresję genów prozapalnych i pronowotworowych

PSK jest zatwierdzonym lekiem wspomagającym terapię nowotworową w Japonii, zwłaszcza w leczeniu raka jelita grubego i raka piersi. Jest stosowany od lat 70. XX wieku.

Ganoderma lucidum, czyli lakownica żółtawa (reishi)

Ganoderma lucidum, znana również jako lakownica żółtawa lub reishi, jest jednym z najpopularniejszych grzybów leczniczych na świecie. Występuje w Azji, Ameryce Północnej oraz Europie, jednak w Polsce spotykana jest bardzo rzadko i znajduje się na liście gatunków potencjalnie zagrożonych.

Reishi jest stosowana od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie chińskiej. Ceniona jest przede wszystkim za swoje właściwości wzmacniające układ odpornościowy, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Liczne badania naukowe potwierdzają jej korzystny wpływ na organizm, zwłaszcza w kontekście terapii wspomagających leczenie nowotworów. Do najważniejszych związków bioaktywnych reishi należą:

• triterpenoidy – wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe oraz ochronne dla wątroby
• białka immunomodulujące, takie jak LZ-8 – wpływają na aktywację limfocytów T oraz regulację odpowiedzi immunologicznej, wykazując potencjalne działanie przeciwnowotworowe
• polisacharydy – wspierają funkcje układu odpornościowego, działają przeciwnowotworowo i przeciwutleniająco
• peptydoglikany – posiadają właściwości immunomodulujące
• sterole i fenole – regulują procesy zapalne i wykazują aktywność antyoksydacyjną

Mechanizmy działania przeciwnowotworowego lakownicy żółtawej obejmują:

• hamowanie wzrostu komórek nowotworowych – triterpenoidy i polisacharydy mogą spowalniać cykl komórkowy komórek nowotorowych, zatrzymując go w fazie G1 i uniemożliwiając dalszy rozwój guza
• indukowanie apoptozy – aktywacja szlaków apoptycznych prowadzi do obniżenia poziomu białek antyapoptotycznych (Bcl-2, Bcl-xL) oraz zwiększenia ekspresji białek proapoptotycznych (Bax, kaspaza-9, kaspaza-3)
• wzmacnianie odpowiedzi immunologicznej – stymulacja aktywności limfocytów T, komórek NK, makrofagów i komórek dendrytycznych oraz aktywacja szlaków sygnałowych odpowiedzialnych za produkcję cytokin (m.in. IL-2, TNF-α). Reishi może również wspierać skuteczność chemioterapii i radioterapii oraz łagodzić skutki uboczne leczenia
• hamowanie przerzutów – ograniczenie aktywności enzymów (MMP-2, MMP-9) sprzyjających migracji komórek nowotworowych oraz regulacja ekspresji białek związanych z agresywnością guza (AKT1, AKT2, cyklina D1)
• działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne – regulacja poziomu cytokin prozapalnych i neutralizacja wolnych rodników, co przyczynia się do ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym i zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów
• modulowanie metabolizmu – wpływ na aktywność enzymów detoksykacyjnych oraz regulacja poziomu hormonów, co może mieć znaczenie w leczeniu nowotworów hormonozależnych, takich jak rak piersi

Reishi nie jest oficjalnie zatwierdzonym lekiem przeciwnowotworowym w żadnym kraju, ale znajduje zastosowanie jako środek wspomagający terapię nowotworową w niektórych państwach azjatyckich.

Grifola frondosa, czyli żagwica listkowata (maitake)

Grifola frondosa, znana również jako żagwica listkowata lub maitake to grzyb o długiej historii stosowania w tradycyjnej medycynie Dalekiego Wschodu, szczególnie w Chinach i Japonii. Występuje głównie w lasach umiarkowanych Ameryki Północnej, Chin i Japonii, gdzie rośnie u podstawy drzew liściastych, szczególnie dębów. W Polsce ten gatunek jest rzadko spotykany i znajduje się na liście gatunków zagrożonych.

Maitake należy do najlepiej przebadanych grzybów leczniczych. Wykazuje szerokie spektrum właściwości prozdrowotnych, w tym działanie immunomodulujące, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwwirusowe oraz przeciwcukrzycowe. Do najważniejszych związków bioaktywnych maitake należą różne frakcje β-glukanów, zwłaszcza frakcja D (Maitake D-Fraction), która jest standaryzowaną formą proteoglukanów stosowaną także w suplementach diety. Inne istotne związki to frakcja X, grifolan, frakcja MZ oraz MT-α-glukan. Mechanizmy działania przeciwnowotworowego maitake obejmują:

• stymulację układu odpornościowego – aktywacja limfocytów T, komórek NK, makrofagów i komórek dendrytycznych oraz zwiększenie produkcji cytokin, takich jak IL-2 i TNF-α
• indukcję apoptozy komórek rakowych – zwiększenie stosunku Bax/Bcl-2 oraz aktywacja szlaku kaspaz, prowadząca do kontrolowanej śmierci komórek nowotworowych
• hamowanie proliferacji nowotworowej – wpływ na cykl komórkowy i zahamowanie podziału komórek nowotworowych
• ograniczenie angiogenezy – zmniejszenie ekspresji czynników promujących tworzenie naczyń krwionośnych odżywiających guzy
• hamowanie przerzutów – modyfikacja ekspresji białek odpowiedzialnych za migrację i adhezję komórek nowotworowych, takich jak E-kadheryna i β-katenina

Badania in vitro na komórkach raka piersi wykazały, że maitake wpływa na ekspresję genów związanych z progresją nowotworową, remodeluje cytoszkielet komórek nowotworowych i ogranicza ich zdolność do tworzenia przerzutów. Z kolei badania in vivo (na modelach zwierzęcych) wskazują, że standaryzowana frakcja Maitake D-Fraction może zmniejszać liczbę przerzutów do płuc oraz wydłużać czas przeżycia u zwierząt z nowotworami.

Maitake może również wspomagać klasyczną terapię onkologiczną – zwiększając skuteczność chemioterapii i radioterapii, poprawiając odpowiedź immunologiczną organizmu oraz łagodząc skutki uboczne leczenia.

Lentinula edodes, czyli twardnik japoński (shiitake)

Lentinula edodes, znany również jako twardnik japoński lub shiitake jest – zaraz po pieczarkach – najczęściej uprawianym grzybem na świecie. W tradycyjnej medycynie chińskiej wykorzystywany jest od blisko dwóch tysięcy lat. Występuje naturalnie na obszarze Azji Wschodniej: w Chinach, Japonii oraz na Półwyspie Indochińskim.

Shiitake wykazuje szerokie spektrum właściwości prozdrowotnych, w tym działania antyoksydacyjne, immunomodulujące, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Wspomaga również funkcjonowanie wątroby, przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu oraz pomaga regulować ciśnienie krwi. Do głównych związków bioaktywnych shiitake należą:

• lentinan – β-glukan o silnym działaniu immunostymulującym i przeciwnowotworowym, będący najważniejszym składnikiem aktywnym shiitake. W Japonii lentinan stosowany jest jako lek wspomagający terapię nowotworową, szczególnie w leczeniu raka żołądka i jelita grubego
• ergotioneina i związki fenolowe – substancje o silnym potencjale antyoksydacyjnym, chroniące komórki przed uszkodzeniami
• eritadenina, ergosterol oraz inne frakcje β-glukanów – związki wspierające gospodarkę lipidową i regulujące ciśnienie krwi
• lentionina i bioaktywne peptydy – wykazujące działanie przeciwnowotworowe i przeciwbakteryjne

Mechanizmy przeciwnowotworowego działania twardnika japońskiego obejmują:

• zahamowanie proliferacji komórek nowotworowych – lentinan oraz inne związki wpływają na cykl komórkowy i ograniczają podziały komórek nowotworowych
• indukcję apoptozy – poprzez aktywację kaspaz, przywrócenie aktywności genu p53 („strażnika genomu”) oraz hamowanie czynników przeciwdziałających śmierci komórkowej
• blokowanie szlaku PI3K/Akt/mTOR – kluczowego dla przeżywalności i wzrostu wielu typów nowotworów
• hamowanie aktywności czynnika transkrypcyjnego NF-κB – co prowadzi do zahamowania ekspresji genów zapalnych i onkogenów
• modulację aktywności receptora estrogenowego ERα – co ma istotne znaczenie w terapii hormonalnej raka piersi
• zwiększenie wrażliwości komórek nowotworowych na działanie chemioterapii – dzięki osłabieniu mechanizmów oporności nowotworu

W Polsce shiitake nie jest zarejestrowany jako lek onkologiczny ani nie jest stosowany w oficjalnych protokołach leczenia nowotworów. Ekstrakty z shiitake, szczególnie lentinan, są dostępne w formie suplementów diety i preparatów wspomagających odporność.

Pleurotus ostreatus, czyli boczniak ostrygowaty

Pleurotus ostreatus, znany również jako boczniak ostrygowaty, to grzyb szeroko rozpowszechniony na całym świecie. Występuje naturalnie niemal na wszystkich kontynentach (z wyjątkiem Antarktydy), a w Polsce jest gatunkiem pospolitym. Oprócz wartości kulinarnej, boczniak znany jest również z licznych właściwości prozdrowotnych, wykorzystywanych zarówno w tradycyjnych, jak i nowoczesnej medycynie.

Boczniak ostrygowaty wykazuje działanie przeciwnowotworowe, immunomodulujące, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe oraz neuroprotekcyjne. Zawiera szereg związków bioaktywnych, do których należą:

• α-glukany i β-glukany – polisacharydy stymulujące odpowiedź immunologiczną
• mevinolina (lowastatyna) – naturalna statyna o właściwościach hipocholesterolemicznych i antyangiogennych
• ergosterol – prekursor witaminy D, którego metabolity mogą wpływać na szlaki hormonalne i proliferację komórek nowotworowych

Mechanizmy działania przeciwnowotworowego boczniaka obejmują:

• zatrzymanie cyklu komórkowego w fazie G0/G1 – poprzez regulację genów takich jak p21, p53, p27 i p19 oraz aktywację genu p53 prowadzi do zahamowania proliferacji i inicjuje apoptozę
• zmniejszenie ekspresji czynników transkrypcyjnych (E2F1, PCNA, CDK4 i CDK6) – uniemożliwienie komórkom nowotworowym wejście w fazę podziału, zatrzymując ich rozwój
• indukcję stresu oksydacyjnego i apoptozy – aktywacja szlaku kaspaz, ekspresja białka Bax oraz aktywacja szlaku fosfo-JNK prowadzą do zaprogramowanej śmierci komórki nowotworowej
• zmniejszenie ekspresji Bcl-2, co przesuwa równowagę na korzyść białek proapoptotycznych

Dodatkowo boczniak ogranicza zdolność nowotworów do rozwoju i przerzutowania poprzez:

• hamowanie angiogenezy – redukcja ekspresji VEGF oraz zahamowanie tworzenia naczyń krwionośnych w obrębie guza
• zmniejszenie aktywności metaloproteinaz MMP-2 i MMP-9, odpowiedzialnych za degradację macierzy pozakomórkowej i tworzenie przerzutów
• działanie lowastatyny – ograniczające angiogenezę i wzrost nowotworu

Badania na modelach zwierzęcych nowotworów piersi wykazały, że suplementacja ekstraktami z boczniaka zmniejsza objętość guza oraz obniża ekspresję receptorów estrogenowych i progesteronowych, co wskazuje na potencjalne działanie antyestrogenowe. Może mieć to szczególne znaczenie w przypadku hormonozależnych nowotworów piersi.

Koniecznie sprawdź mój przepis na przeciwzapalną zupę z boczniakami.

Hericium erinaceus, czyli soplówka jeżowata

Hericium erinaceus, znana również jako soplówka jeżowata lub lwia grzywa, to charakterystyczny grzyb o kaskadowym, białym owocniku przypominającym sopelki. Występuje naturalnie w Azji, Europie i Ameryce Północnej, najczęściej na martwych lub uszkodzonych pniach drzew liściastych – szczególnie dębów i buków.

W tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej soplówka była od wieków stosowana jako środek tonizujący i wzmacniający układ nerwowy. Współczesne badania potwierdzają jej neuroprotekcyjne, immunomodulujące, przeciwnowotworowe i przeciwzapalne działanie. Do najważniejszych substancji aktywnych soplówki jeżowatej należą:

• erinacyny i hericenony – stymulujące produkcję czynnika wzrostu nerwów (NGF), co wspiera regenerację komórek nerwowych i poprawę funkcji poznawczych
• polisacharydy i β-glukany – wzmacniające odporność i wspomagające przeciwnowotworową odpowiedź organizmu
• triterpenoidy – o silnym działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym
• sterole i związki fenolowe – wspierające układ sercowo-naczyniowy i działające ochronnie na komórki

Mechanizmy przeciwnowotworowego działania soplówki jeżowatej obejmują:

• indukcję apoptozy – poprzez zwiększenie ekspresji białka proapoptotycznego Bax oraz aktywację kaspazy-3
• zahamowanie proliferacji komórek nowotworowych – dzięki wpływowi na cykl komórkowy i blokadę podziałów komórkowych
• ograniczenie angiogenezy – poprzez obniżenie poziomu VEGF, kluczowego czynnika wzrostu naczyń krwionośnych
• hamowanie aktywności NF-κB – czynnika regulującego ekspresję genów zapalnych i promujących wzrost nowotworu

Soplówka jeżowata wspiera również terapię onkologiczną – zwiększa skuteczność chemioterapii i radioterapii oraz łagodzi skutki uboczne, takie jak uszkodzenia śluzówki przewodu pokarmowego czy toksyczne działanie na układ nerwowy. W badaniach klinicznych i przedklinicznych wykazano, że Hericium może zmniejszać objawy tzw. ,,chemo brain” – zaburzeń pamięci, koncentracji i funkcji poznawczych po leczeniu onkologicznym.

Przeciwnowotworowe działanie grzybów – wnioski

Metaanaliza obejmująca 17 badań obserwacyjnych (6 kohortowych i 11 typu „przypadek-kontrola”), w których łącznie uwzględniono 19 732 przypadki nowotworów, dostarczyła solidnych dowodów na związek między regularnym spożyciem grzybów a obniżonym ryzykiem wystąpienia raka. Wyniki wskazują, że osoby regularnie spożywające grzyby miały o około 34% niższe ryzyko zachorowania na nowotwory ogółem w porównaniu do osób, które grzybów nie jadły.

Szczególnie wyraźny efekt ochronny odnotowano w przypadku raka piersi, gdzie względne ryzyko było aż o 35% niższe u osób spożywających grzyby. Sugeruje to, że bioaktywne związki zawarte w grzybach mogą mieć szczególne działanie protekcyjne w kontekście raka piersi, co wymaga dalszych badań w celu wyjaśnienia mechanizmów tego efektu. Wyniki te są spójne z wcześniejszymi doniesieniami naukowymi, które wskazują, że polisacharydy (zwłaszcza β-glukany), triterpenoidy i inne związki bioaktywne obecne w grzybach mogą modulować układ odpornościowy, hamować proliferację komórek nowotworowych oraz wykazywać właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Z tego powodu grzyby stanowią obiecujący kierunek badań nad profilaktyką raka piersi.

Należy jednak pamiętać, że większość analizowanych badań ma charakter obserwacyjny, co uniemożliwia wyciągnięcie jednoznacznych wniosków przyczynowo-skutkowych. Możliwe jest również, że osoby spożywające więcej grzybów prowadzą zdrowszy styl życia, który sam w sobie może wpływać na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka.

Pytania o optymalną dawkę grzybów oraz o to, czy efekt ochronny jest zależny od ilości czy regularności spożycia, pozostają bez jednoznacznej odpowiedzi. Konieczne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania kliniczne, aby lepiej zrozumieć rolę grzybów w profilaktyce nowotworowej.

Biorąc jednak pod uwagę mechanizmy działania grzybów oraz dostępne dane, warto rozważyć włączenie ich do codziennej diety lub suplementacji – profilaktycznie – jako naturalne wsparcie dla układu odpornościowego i potencjalny element strategii przeciwnowotworowej.

Bibliografia:

1. Liu Y. i in. 2020. Current understanding of the structure and function of fungal immunomodulatory proteins. Frontiers in Nutrition, 7:132.
2. Ba D.M. i in. 2021. Higher mushroom consumption is associated with lower risk of cancer: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Advances in Nutrition, 12(5):1691–1704.
3. Li J. i in. 2014. Dietary mushroom intake may reduce the risk of breast cancer: evidence from a meta-analysis of observational studies. PLoS One, 9(4):e93437.
4. Narayanan S. i in. 2023. Medicinal mushroom supplements in cancer: a systematic review of clinical studies. Current Oncology Reports, 25(6):569–587.
5. Szućko-Kociuba I. i in. 2023. Neurotrophic and Neuroprotective Effects of Hericium erinaceus. International Journal of Molecular Sciences, 24(21):15960.
6. Saitsu Y. i in. 2019. Improvement of cognitive functions by oral intake of Hericium erinaceus. Biomedical Research, 40(4):125-131.
7. Spacek J. i in. 2022. Immunomodulation with β-glucan from Pleurotus ostreatus in patients with endocrine-dependent breast cancer. Immunotherapy, 14(1):31-40.
8. Fekry T. i in. 2022. Anticancer Properties of Selenium-Enriched Oyster Culinary-Medicinal Mushroom, Pleurotus ostreatus (Agaricomycetes), in Colon Cancer In Vitro. International Journal of Medicinal Mushrooms, 2022;24(11):1-20.